Nu de elektrische fiets steeds populairder wordt, komt de veiligheid in het (fiets)verkeer steeds meer in het geding. Zeker in de binnenstad is dit een groeiend probleem. Een enquête laat zien dat zo’n twee derde van de Amsterdammers zich onveilig voelt in het verkeer. Niet alleen drukte, roekeloos rijgedrag, smalle fietspaden en het negeren van stoplichten, maar vooral ook de snelle opkomst van de e-bikes en speed pedelecs – snelle elektrische fietsen die snelheden halen tot 45 kilometer per uur – spelen hierin een grote rol. Even ter vergelijking: een gewone fiets gaat gemiddeld 17 kilometer per uur. Het aantal verkeersongelukken met ten minste 1 dode steeg in 2022 dan ook flink, van 491 naar 578. Een stijging van maar liefst 18 procent.
Onderzoek naar een maximumsnelheid.
Om die reden kondigde het stadsbestuur van Amsterdam vorig jaar een onderzoek aan naar een maximumsnelheid op het fietspad. Townmaking zocht een antwoord op de vraag: hoe kan het veiliger op het fietspad? Wat is een verstandige maximumsnelheid? Moet die overal gelden, of alleen in aangewezen gebieden? En vooral: hoe zorg je ervoor dat iedereen zich er aan houdt?
De meest veelbelovende innovatie om grip te krijgen op de snelheden van e-bikes lijkt de Intelligent Speed Adaptation (ISA). Bij auto’s zit dit systeem al verplicht in alle nieuwe voertuigen vanaf juli 2022. Zodra een auto in bijvoorbeeld een 30 kilometerzone komt en een sensor in de auto het verkeersbord ziet, krijgt de motor een signaal dat hij 30 kilometer moet gaan rijden. Autofabrikanten mogen zelf bepalen hoe ISA de autobestuurder op de hoogte stelt. Kan door een geluid af te spelen, een trillend stuur of weerstand bij het indrukken van het gaspedaal. Zo’n ISA systeem kan ook voor fietsers handig zijn. En ze een handje helpen bij hun rijgedrag.
Testen in de pilotfase.
Samen met de gemeente en Odido ontwikkelde Townmaking een mobiele app. Met de nieuwste IoT-technologie worden het vermogen en de snelheid van e-bikes in gevaarlijke verkeerssituaties automatisch aangepast naar een veiliger tempo. Deze technologie werd in de pilotfase uitgebreid getest. Kwam je in een maximumsnelheid-zone, dan kleurde het scherm van je telefoon rood. Ideaal was de app nog niet. Het gevaar was namelijk dat mensen mogelijk afgeleid werden doordat ze op hun telefoon op het stuur moesten kijken. En daardoor minder op het verkeer letten. Maar er was nog een uitdaging: mensen konden niet verplicht worden de app te downloaden. Daarom werd er ook naar andere mogelijkheden gekeken. Zoals het verwerken van een vergelijkbare techniek in het dashboard van de fiets door de fabrikant. Het zou ook handig zijn als e-bikers via een geluids- of trilsignaal een waarschuwing kunnen krijgen.
Ook was er nog een andere, geavanceerdere mogelijkheid: de ondersteuning die de motor van e-bikes en speed pedelecs levert, kan vanuit de controlekamer worden verminderd. Komt de fiets in een drukke zone, dan krijgt de motor een seintje dat hij minder ondersteuning moet geven. Daardoor wordt de e-bike meer een normale fiets. Wel vroegen de ontwerpers zich af wat een verantwoorde manier is om iemand af te remmen. Je wil natuurlijk niet dat mensen schrikken, of dat de fiets plotseling veel langzamer rijdt. Want dat levert ook onveilige situaties op.
IoT-technologie inzetten voor meer veiligheid.
Als het aan de onderzoekers ligt komt er binnenkort zo’n gemeentelijke control room. Bestuurders van e-bikes en speed pedelecs krijgen vanuit die controlekamer een seintje als ze in een langzaam-rijden-zone komen.
Want juist de grote snelheidsverschillen tussen normale fietsen, e-bikes en speed pedelecs zijn het probleem, zegt directeur Thieu Besselink van Townmaking. ‘Daardoor krijg je gevaarlijke situaties.’ Uit een recente meting van de Amsterdamse Fietsersbond blijkt dat e-bikes gemiddeld 13 kilometer per uur harder gaan dan normale fietsen. ‘Normaal fietsen mensen ongeveer even hard. Als het druk is ga je in de grote stroom van fietsers mee. Maar als je op een e-bike zit, hoef je niet of nauwelijks te trappen. Daardoor verlies je het contact met de omgeving. De e-biker vermindert bijvoorbeeld geen snelheid als hij over een steile brug moet, normale fietsers wel omdat het zwaarder wordt.’
Testen in de stadsomgeving.
Na de pilotfase willen de gemeente Amsterdam en Townmaking in het 1e kwartaal van dit jaar het gebruik van de app in een echte stadsomgeving testen. Een open uitnodiging aan Amsterdammers moet leiden tot deelnemers uit de hele stad. Er wordt voorlopig getest in het gebied rondom de Amsteldijk – richting Ouderkerk aan de Amstel – en terug via de Beneluxbaan naar het World Trade Center. De testen moeten laten zien hoe reizigers op de meldingen reageren en of ze het met de meldingen eens zullen zijn. Ook moet de test al een klein inzicht geven in hoe een systeem met controlekamer zou kunnen werken.
Ook andere gemeenten tonen interesse.
Vanuit andere gemeenten is al interesse om de innovaties uit Amsterdam te helpen testen. De gemeente Helmond liet in december weten aan te willen sluiten. En ook met de gemeente Utrecht worden gesprekken gevoerd. Echt leuk. Zo werken we samen aan een veiliger Nederland.
